Boeken zijn net naaldwouden: je kunt er eindeloos in ronddolen. De Zweedse bioloog Carl Linnaeus neemt me met zijn Iter Lapponicum mee naar het jaar 1732. Het werk bevat notities over allerlei bijzonderheden van zijn expeditie door Lapland. Op 11 juli formuleert hij een tienvoudig antwoord op de vraag waarom Samen (inwoners van Lapland) zo lichtvoetig zijn, oftewel, waarom ze zulke goede hardlopers zijn.

Misschien is het wel voor het eerst in de geschiedenis dat men een dergelijke vraag stelt. Tegenwoordig stoeien wetenschappers over dezelfde kwestie, maar dan met betrekking tot Kenianen. Volgens Linnaeus danken de Samen hun lichtvoetigheid aan training vanaf jonge leeftijd: de Samische jongens moeten als kind al veel rennen om de rendierkuddes bijeen te houden.

Jarkko Järvenpää is geen Sami, maar wel een lichtvoetige Fin. Op een zondagochtend in maart schuiven Eeva en ik bij hem aan voor het ontbijt. In Venlo. De topatleet vertelt dat hij zich  maandenlang in Spanje op de halve marathon heeft voorbereid, om de kou te ontvluchten. Misschien heeft het zachte zuidelijke klimaat ook zijn karakter ontdooit, want hij is een bron van energie en blaakt van het zelfvertrouwen. De meeste Finnen zijn een stuk ingetogener. Zo ook Paavo Nurmi, de man die in de eerste jaren van de Finse onafhankelijkheid, in de jaren twintig van de vorige eeuw, zijn land op de wereldkaart rende. De held stond bekend om zijn introversie, intelligentie en vastberadenheid; karaktertrekken die nog altijd typerend zijn voor veel Finse atleten die ik heb leren kennen.

Paavo Nurmi is in Turku geboren, de stad waar ik nu woon. De wegen en paden waarop ik train zijn ook door hem belopen. Net zoals de atletiekbaan in Amsterdam, waar ik ooit mijn eigen hardloopcarrière begon: in 1928 won Nurmi er zijn zoveelste Olympisch goud. Destijds heersten de Finnen zoals tegenwoordig de Kenianen doen.

Volgens Eeva ben ik inmiddels meer Fin dan zij zelf is: ik kan de extreme kou en de hitte van de sauna goed verdragen. Jarkko beaamt: in de winter benoem ik louter de voordelen voor de langeafstandsatleet. Maar ik weet Linnaeus aan mijn zijde: de bioloog stelt immers dat het noordelijke volk zo sterk en gezond is door de hardheid van het buitenleven en de blootstelling aan de kou.

Met Pasen ligt er nog steeds een halve meter sneeuw, maar de zomer hangt in de lucht. Ik volg Nurmi’s sporen door de sneeuw, en bewonder de naaldbomen in het bos: ooit zullen ze worden omgezaagd en tot papier worden verwerkt. Als boek zullen ze woorden overdragen van mens tot mens: een spoor door een doolhof dat het leven heet.

Deze column verscheen in Runner’s World magazine, editie juni 2013